آشنایی با خواص روغن کرچک

روغن کرچک نوعی روغن نباتی است که از دانه‌های گیاه کرچک به دست می‌آید. این روغن موارد استفادهٔ زیادی داشته و دارای ترکیب بی‌نظیری است. ۹۰ درصد روغن کرچک، از اسیدهای چرب ریسینولیک که اشباع‌نشده هستند تشکیل یافته‌است.درادامه مطلب زیر با خواص روغن کرچک آشنا شوید.

روغن کرچک و مشتقات آن را در تهیهٔ سوپ، روغن هیدرولیک و روغن ترمز، رنگ، جوهر، انواع آستر، پلاستیکهای مقاوم در برابر سرما، واکس و دیگر مواد براق کننده، نایلون، عطر و … به کار می‌برند.

سم ریسین، از فراورده‌های جانبی است که ضمن تهیهٔ روغن کرچک به دست می‌آید.

تنها یک درصد از روغن کرچک تولید شده در سراسر جهان را صرف مصارف دارویی یا تولید فراورده‌های مفید برای سلامتی می‌کنند. از روغن کرچک برای درمان یبوست و همچنین، به عنوان مادهٔ استفراغ‌آور استفاده می‌شود (در مواردی که لازم است فرد استفراغ نموده و محتویات معده خود را به هر دلیل تخلیه نماید). مصرف زیاد روغن کرچک در زنان باردار می‌تواند سبب زایمان زودرس در آنها شود. البته مصرف بسیار زیاد آن (مثلاً یک بطری روغن) می‌تواند کشنده باشد. روغن کرچک بد بو و بد مزه است و از این رو مشهور است.

گیاه کرچک

نام علمی: Ricinus Communis نام انگلیسی: Castor bean plant

کرچک ها گیاهانی یک پایه بوده و روی گل آذین خوشه، به رنگ سبز و در بعضی از انواع گلهای یک پایه قرمز بدون گلبرگ. گلهای نر به رنگ زرد مایل به سبز با پرچم خامه ای و روغن دار برجسته در خوشه ای تخم مرغی شکل به طول حداکثر ۱۵ سانتی متر. گلهای ماده، در قسمت فوقانی خوشه به رنگ قرمز و برجسته قرار گرفته اند. میوه کرچک به صورت کپسول کروی و خاردار متمایل به سبز (یا قرمز-ارغوانی) می باشد که در هنگام رسیدن سخت و شکننده می شود و دانه ها به شکل بیضوی پهن و و به شکل دانه های لوبیا و دارای پوسته براقی می باشند. که درون آنها یک مغز کرم یا سفید بسیار روغنی قرار دارد. دانه گیاه متمایل به رنگ قهوه ای و تا حد زیادی سمی بوده، ریسین یک پروتئین بسیار سمی است که در دانه های کرچک وجود دارد. پوست این دانه ها حاوی این سم است که یکی از کشنده ترین سموم طبیعی دنیا است. دانه های کرچک دارای یک زائده زگیل مانند به نام Caruncle هستند، که نوعی از Elaiosome است. ترویج و پراکندگی دانه های Caruncle توسط مورچه ها صورت می پذیرد.

نامگذاری

نام ریسینوس (Ricinus) بر گرفته از یک اصطلاح لاتین به معنای “کنه سگی” می باشد. علت این نامگذاری شباهتی بود که میان دانه این گیاه و کنه هایی که معمولاً در سگها دیده می شود. در واقع این اسم به دانه ها نسبت داده شده چون دانه ها در این گیاه بخش مهمتری هستند. اسم عام و متعارف “روغن کرچک – Castor oil” احتمالاً جایگزینی برای نام Castoreum می باشد. که یک ماده اصلی در صنعت عطرسازی و همچنین به عنوان طعم دهنده استفاده می شود که از غدد ترشحی مقعد و مثانه خشک شده سگهای آبی گرفته می شود. کرچک یک نام متعارف دیگر به نام “دستان حضرت مسیح” یا “Palm of Christ” دارد که برگرفته از شهرت و توانایی روغن کرچک در شفای زخم و درمان درد می باشد

خواص دارویی

روغن کرچک استفاده های زیادی در پزشکی و درمانی دارد و همچنین کاربردهای مختلف دیگری نیز دارد. عصاره الکلی برگ های کرچک، بر روی موشهای آزمایشگاهی نشان داده است که از کبد در مقابل آسیب دیدگی از سموم حفاظت می کند. یکی از کاربردهای روغن کرچک دارویی مصرف آن به عنوان یک داروی ملین است، روغن کرچک یک ملین طبیعی و قوی است. عصاره های متانولیکی برگها در تست ضدمیکروبی در مقابل باکتری های بیماری زا در موشها آزمایش شده و موشها خواص ضد میکروبی نشان داده اند. لازم به ذکر است که عصاره ها سمی نمی‌باشند. پوسته هسته لوبیایی شکل کرچک در دوزهای پایین تر بر روی سیستم اعصاب مرکزی تاثیر گذاشته است. در دوزهای بالاتر موشها به سرعت مرده اند. عصاره آب پوست ریشه کرچک علایم درد را در موشها نمایان می کند. خواص ضد حساسیتی یا آنتی هیستامینی و ضد اشتعالی نیز در عصاره الکلی پوسته کرچک دیده شده است.