هَرَس عبارت است از، حذف شاخههای اضافی به منظور عبور هوای بیشتر بین شاخهها، رسیدن نور کافی به آنها و آرایش شکل ظاهری درخت برای به دست آوردن محصول مرغوب.درادامه مطلب زیر با زمان مناسب برای هرس کردن اشنا خواهید شد.
در واقع، این کار فرآیند نسبتاً سادهای است که به کمی دانش اولیه، کمی عقل سلیم و ابزار مناسب نیاز دارد.
قانون شماره یک هرس کردن این است که با طبیعت نجنگید. هنگام انتخاب بوتههایی که گل میدهند، با دقت اندازه نهایی گیاه و جای آن را در نظر بگیرید تا کارتان کمتر شود. هرس کردن باید شکل طبیعی گیاه را حفظ کند و کارایی آن را بالا ببرد نه اینکه با هرس کردن بخواهید اشتباهاتی را بپوشانید که در انتخاب گیاه یا جای او داشتهاید. در هنگام هرس کردن، چوبهای خشک و آسیب دیده یا جوانههای اضافی را جدا کنید، شکل گیاه را بهتر کنید یا جلوههای خاصی به آن بدهید، گیاهان پیر را دوباره جوان کنیدو موجب تقویت گل دهی، تولید میوه، یا ساقهها و شاخ و برگهای رنگارنگشوید.
کی باید هرس کنید؟
زمان هرس کردن
یک مثل قدیمی میگوید: «وقتی که چاقویتان تیز است، هرس کنید»، اما این تصور که هرس در هر زمانی نتیجه خوبی خواهد داشت، تصور غلطی است. به طور کلی، از هرس کردن هر گونه بوته گلده در اواخر تابستان یا پاییز بپرهیزید، زیرا این مساله میتواند باعث رویش جوانههای ظریفی شده کهدر سرما آسیب میبینند.
بوتههایی که در بهار گل میدهند، مانند یاس زرد (forsythia)، purple sandcherry، بادام گلدار، یاس بنفش ویاس درختی روی غدههای فصل قبل شکوفه میدهند که گاهی اوقات به آن «شاخه قدیمی» گفته میشود. به عبارت دیگر، گلهایی که درماههای بهار امسال میبینیم، در واقع آخر تابستان گذشته رویدهاند. برای به حداکثر رساندن میزان گل دهی سال آینده، بوتههایی را که در فصل بهار گل میدهند، درست بعد از شکوفه دادن هرس کنید.
بوتههایی که در تابستان و اوایل پاییز شکوفه میدهند، مانند بوته پروانه، رز شارون و ادریس روی غدههای همین فصل یا «شاخه جدید» شکوفه میدهند، یعنی گلها از زمانی که گیاه جوانه جدیدی زده است، روییدهاند. این گیاهان باید درست در زمان شروع جوانه زنی در بهار هرس شوند.
فوت و فن هرس کردن گیاهان
کارتان را با ابزار تمیز، تیز و با کیفیت شروع کنید که مناسب هدف مورد نظرتان باشد. برای جلوگیری از احتمال شیوع بیماری بعد از هرس کردن هر گیاه، ابزارتان را با محلولی از سفید کننده کلردار یا الکل موضعی که به نسبت ۱ به ۱۰با آب رقیق شده است، تمیز کنید. بهتر است این مخلوط را در اسپری بریزید زیرا هم کاربرد بهتری دارد و هم از ریختن آن جلوگیری میشود.
خوب است بوتههای گیاهان گلده بالغ را هر ۲ تا ۳ سال یک بار هرس کنید. این کار به حفظ سلامت و توان گیاه کمک کرده و ظاهر آنها را بهتر میکند.
- نخست، هرگونه چوب مرده یا بیمار را جدا کنید. سپس ۲ تا ۴ ساقه از پیرترین و بزرگترین ساقهها را انتخاب کنید که در طرفین بوته فاصله یکسانی از هم دارند. هنگام جدا کردن ساقههای پیر، سعی کنید تا حد ممکن آن را نزدیک ته ساقه ببرید.
- شاید لازم باشد که برخی از ساقههای جوانتر را نیز هرس کنید؛ از شاخههایی که از هم دیگر عبور کردهاند یا به هم ساییده میشوند، شروع کنید وسپس آنهایی را هرس کنید که به نظر در جای خود قرار ندارند یا مرکز گیاه را شلوغ کردهاند. باید به گونهای گیاه را هرس کنید که شاخههای پیر و جوان بزرگ و کوچک با هم در تعادل باشند.
- به طور کلی، برای کوتاه کردن ساقهای که خیلی بلند است، آن را درست از بالای جوانهای ببرید که به سمتی که شما میخواهید رشد میکند (معمولاً به سمت خارج از گل). با این کار وسط بوته باز میماند و گیاه طبیعیتر به نظر میرسد. باز بودن وسط بوته برای گردش هوا مهم است. اگر گیاه برگهای متقابل دارد و جوانهای دارد که در خلاف جهتی که میخواهید رشد میکند، خیلی ساده آن را جدا کنید.
نحوه دوباره جوان کردن بوتههای پیر
شاید لازم باشد برای اینکه بوته گل پیری را که دارای رشد بیرویهای بوده است، دوباره جوان کنید، اواخر زمستان قبل از شروع جوانه زنی جدید تمامی ساقه هایآن را از ۵ سانتی متر ته بوتهکوتاه کنید. سال اول گلها قربانی خواهند شد و ممکن است یک یا دو فصل طول بکشد تا گیاه کاملاً بهبود یابد، اما گیاه به طور شگفت انگیزی بهبود خواهد یافت. همین که به اندازه طبیعی خود رسید، به طور منظم هر ۲ تا ۳ سال یک بار آن را هرس کنید. برای برخی از بوتهها کوتاه کردن سالانه یا پی در پی مناسب است. برای مثال، زغال اخته که به خاطر ساقههای رنگارنگش پرورش داده میشود، باید هر چند سال یکبار هرس شود، زیرا جوانترین ساقهها رنگهای روشن تری دارند. تعدادی از گیاهان ظریفی که دیر گل میدهند، مانند بوته پروانهای، ادریس تپه برفی (hills-of-snow hydrangea) و اسپریای آبی باید هر بهار کوتاه شوند.
به زمان هرس کردن دقت کنید.