ثعلبیان (Orchidaceae) تیرهای بزرگ و جهانی از مارچوبهسانان از گیاهان گلدار تکلپهای است. ثعلبیان گاه تیره ارکیده (در یونانی کهن: ὄρχις، orchis، به معنای بیضه؛ به خاطر شکل ریشهٔ گیاه) نامیده میشود.درادامه مطلب زیر با گل کاتالیا آشنا خواهید شد.
ین گونه از ارکیده که به گلِ سینه نیز معروف است، به خاطر مراقبت آسان، گزینۀ مناسبی برای نگهداری در آپارتمان می باشد.
کاتالیا منسوب به ویلیلم کاتلی، باغبان قرن نوزدهم میلادی است؛ او یکی از اولین افرادی بود که مجموعهای از ارکیدههای غیر بومی را پرورش داد. این گونه ارکیده، «گل سینه» نیز نام دارد. کاتالیا یکی از رایجترین ارکیدههایی است که پرورش داده میشود و نحوه کشت آن، مبنای کشت سایر ارکیدهها نیز میباشد. اطلاعات زیر، راهنمای عمومی برای کشت کاتالیاهای همگون است:
کاتالیا مانند سایر ارکیدههای کشت شده، گیاهی هوازی است، به همین دلیل دارای اندامهایی به نام پیاز کاذب برای ذخیره آب میباشد و ریشههایی بزرگ و گوشتی، پوشیده از لایه اسفنجی و ویلامن نگهدارندۀ آب، دارد. ریشههای این گل معمولاً در فاصله میان هر آب دهی، خشک هستند و باید در محیطی پر منفذ و با زهکشی مناسب کشت شوند.
نور
یکی از عوامل مهم کشت و گلدهی کاتالیا چه در خانه و چه در گلخانه، نور است. گیاهان باید در معرض نور درخشان خورشید قرار گیرند، اما منظور ما نور مستقیم ظهر نیست. بدین معنی که در خانه؛ کنار پنجره شرقی، غربی یا جنوبیِ که دارای سایهبان (مانند پرده) باشد و در گل خانه، ۳۰ تا ۵۰ % نور کامل خورشید کافی میباشد. برگها باید به رنگ سبز متوسط باشند.
دما
دمای توصیه شده ۱۳ و ۱۶ درجۀ سانتیگراد در شب و ۲۱ تا ۳۰ درجۀ سانتیگراد در روز است. شب هنگام دمای نهال این گیاه باید ۲ تا ۴ درجه بالاتر باشد. اختلاف دمای روز و شب (بویژه برای گلهای بالغ) بین ۴ تا ۸ درجه توصیه میشود. این گیاه در صورت افزایش رطوبت، جریان هوا و سایه میتواند دمای بالای روز را تحمل کند.
آبدهی
آبدهی باید به دو شیوه انجام شود: آب ریختن در گلدان یا ایجاد رطوبت در هوا. آب دهی در گلدان مشروط به رعایت ضوابط خاصی است: اندازه و نوع گلدان، دما، نور و غیره. خاک گلهای بالغ کاتالیا باید قبل از آب دهی مجدد، کاملاً خشک باشد. نهالها به رطوبت دائمی بیشتری نیاز دارند. گلدانی را که در آن گل کاشتهاید، وزن کنید و گلدان خالی هم اندازۀ آن را هم وزن کرده و وزن آنها را مقایسه نمائید تا ببینید آیا گیاه شما نیاز به آب دارد یا خیر. مداد تیزی را در خاک فرو کنید، اگر به راحتی داخل آن رفت، میتواند نشانۀ مرطوب بودن خاک باشد. اگر مطمئن نیستید، بهترین کار این است که یک یا دو روز تا زمان آبدهی صبر کنید. گیاهانی که دارای رشد فعالی هستند، بیشتر از گیاهانی که در حال استراحت هستند، نیاز به آب دارند. آب زیر ۱۰ درجۀ سانتیگراد ممکن است به گیاه آسیب رسانده و خاک را نرم کند.
رطوبت
کاتالیا به رطوبت نسبی بین ۵۰ تا ۸۰ درصد نیاز دارد. در خانه هم میتوانید این شرایط را فراهم کنید: گیاه را در سینی شن که آن را با آب پر کردهاید، قرار دهید به گونهای که گیاه بالاتر از آب باشد. اسپری کردن گل در صبح، فقط مناسب مناطق با آب و هوای خشک است. هوا همیشه باید در اطراف گل جریان داشته باشد (به خصوص در مناطق دارای رطوبت زیاد و سرد)، تا از ایجاد قارچ و بیماریهای باکتریایی جلوگیری کند. در گلخانه نیز میتوان با خیس کردن کف گلخانه رطوبت ایجاد کرد. سرد سازی با تبخیر، هوا را خنک و رطوبت را افزایش میدهد.
کود
کود دهی باید به طور منظم انجام شود و میبایست از کودِ دارای نسبتِ بالای نیتروژن یا نسبت مشابه آن (از پوست صنوبر) استفاده شود. گهگاه از کودِ دارای فسفر زیاد یا تقویت کنندۀ گل دهی استفاده کنید تا جوانههایی قوی و گلهایی سالم داشته باشید. گیاهان دارای رشد فعال، هر دو هفته یک بار به کود نیاز دارند، در غیر این صورت یک بار در ماه این کار را انجام دهید. در هر بار آبدهی میتوانید کود را از یک چهارمِ محلول توصیه شده بریزید. هر ماه یک بار با فشار به گل آب بدهید تا از جمع شدن نمکهای کود جلوگیری کنید.
تعویض گلدان
تعویض گلدان زمانی لازم است که :
- ریزومها یا ساقههای زیر زمینی از لبه گلدان بیرون زده باشند.
- گلدان ترک برداشته یا زهکشی خوبی نداشته باشد (معمولاً بعد از ۲ یا ۳سال).
بهترین زمان تعویض گلدان:
- قبل از رویش ریشههای جدید از ساقه زیر زمینی.
- بعد از گلدهی.
- در فصل بهار.
گلهای بالغ کاتالیا معمولا در گلدان متوسط و نهال آن در گلدان کوچک، پرورش داده میشوند. زمانی که گل دارای ۶ پیاز کاذب و بالغ شد، باید در یک گلدان بزرگتر قرار داده شده و تقسیم نیز نشود. در صورت تقسیم گیاه هر قسمت باید دارای ۳ تا ۵ پیاز باشد. گلدانی را انتخاب کنید که ۲ تا ۳ سال برای رشد آنجا داشته باشد. مخروطی از خاک را ته گلدان قرار دهید، ریشههای فرسوده را ببرید و ریشههای محکم و شاداب را روی این مخروط پخش کنید. تقریباً تا اواسط گلدان را با خاک پر کنید و سپس اطراف ریشهها را با خاک پر کنید، خاک را محکم فشار دهید و در صورت نیاز یک چوب در آن قرار دهید. برای مدتی گیاه را مرطوب، در سایه و با ریشۀ خشک نگه دارید تا ریشههای جدید برویند. محلول ویتامین B۱ میتواند به رویش ریشههای تازه کمک کند.